Το Δικαίωμα στην Προσβασιμότητα σε Τουριστικές και Μεταφορικές Υπηρεσίες Για Όλους.

*Της Δρ. Μαίρης Στυλίδου

Συμπεριληπτικός Τουρισμός: Το Δικαίωμα στην  Προσβασιμότητα σε Τουριστικές και Μεταφορικές Υπηρεσίες Για Όλους.

   Σε παγκόσμιο επίπεδο, εκτιμάται ότι πάνω από 1 δισεκατομμύριο άτομα με αναπηρία, καθώς και περισσότερα από 2 δισεκατομμύρια άτομα, όπως οι σύζυγοι, τα παιδιά και οι φροντιστές ατόμων με αναπηρίες, που αντιπροσωπεύουν σχεδόν το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού, επηρεάζονται άμεσα από την αναπηρία . Παρόλο που αυτό αντιπροσωπεύει μια τεράστια δυνητική αγορά για ταξίδια και τουρισμό, εξακολουθεί να παραμένει εξαιρετικά ανεπαρκής λόγω των απρόσιτων ταξιδιωτικών και τουριστικών εγκαταστάσεων και υπηρεσιών, καθώς και πολιτικών και πρακτικών που εισάγουν διακρίσεις.

Νατάσα Μποζίνη, Δρ. Μαίρη Στυλίδου, διερμηνέας νοηματικής

   Η σύγχρονη κοινωνία γνωρίζει όλο και περισσότερο την έννοια της συμπερίληψης των ατόμων με αναπηρίες. Τα δημογραφικά στοιχεία του ταξιδιώτη αλλάζουν, καθώς τα ηλικιωμένα άτομα αυξάνονται. 

Θέματα όπως η προσβασιμότητα, ο σχεδιασμός για όλους και ο καθολικός σχεδιασμός εμφανίζονται ολοένα και περισσότερο στα διεθνή φόρουμ. Η έννοια της πρόσβασης στο δομημένο περιβάλλον είναι, επομένως, ένα εγκάρσιο ζήτημα θεμελιώδες για την απόλαυση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από όλους. Αν και πολλά πρότυπα προσβασιμότητας έχουν αναπτυχθεί σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, πολλές χώρες δεν έχουν ακόμη υιοθετήσει τέτοια πρότυπα και όπου η τήρηση των προτύπων σε πολλές χώρες είναι συχνά φτωχή.

                                               Τι είναι ο προσβάσιμος τουρισμός;

   Ο προσβάσιμος τουρισμός δίνει τη δυνατότητα σε όλους τους ανθρώπους να συμμετέχουν και να απολαμβάνουν τουριστικές εμπειρίες. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι έχουν ανάγκες πρόσβασης, είτε σχετίζονται είτε όχι με μια φυσική κατάσταση. Για παράδειγμα, οι ηλικιωμένοι και οι λιγότερο κινητικοί άνθρωποι έχουν ανάγκες πρόσβασης, γεγονός που μπορεί να αποτελέσει τεράστιο εμπόδιο όταν ταξιδεύουν ή όταν κάνουν τουρισμό. Έτσι, ο προσβάσιμος τουρισμός είναι η συνεχιζόμενη προσπάθεια να εξασφαλιστεί ότι οι τουριστικοί προορισμοί, τα προϊόντα και οι υπηρεσίες είναι προσβάσιμα σε όλους τους ανθρώπους, ανεξάρτητα από τους φυσικούς περιορισμούς, τις αναπηρίες ή την ηλικία τους. Αυτό περιλαμβάνει δημόσιες και ιδιωτικές τουριστικές τοποθεσίες, εγκαταστάσεις και υπηρεσίες.

αφίσα

   Ο προσβάσιμος τουρισμός περιλαμβάνει μια συνεργατική διαδικασία μεταξύ όλων των ενδιαφερομένων, κυβερνήσεων, διεθνών οργανισμών, ταξιδιωτικών πρακτόρων και τελικών χρηστών. Ένα επιτυχημένο τουριστικό προϊόν απαιτεί αποτελεσματικές συνεργασίες σε πολλούς τομείς σε εθνικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο. 

Από την ιδέα έως την υλοποίηση, ένας ενιαίος τουριστικός προορισμός περιλαμβάνει κατά κανόνα πολλούς παράγοντες, όπως την πρόσβαση σε πληροφορίες, διαφόρων ειδών  ταξίδια μεγάλων αποστάσεων, τοπικές μεταφορές, διαμονή, ψώνια και δείπνο. Συνεπώς, ο αντίκτυπος του προσβάσιμου τουρισμού ξεπερνά τους τουριστικούς δικαιούχους και επεκτείνεται στην ευρύτερη κοινωνία, ενισχύοντας την προσβασιμότητα στις κοινωνικές και οικονομικές αξίες της κοινωνίας.

       Διεθνής Δράση και Κανονιστικά Πλαίσια

   Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία εγκρίθηκε από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών τον Δεκέμβριο του 2006. Περιλαμβάνει 80 Κυρώσεις και 144 Υπογράφοντες. Το Άρθρο 9 της Σύμβασης για την Προσβασιμότητα καλεί τα συμβαλλόμενα κράτη να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα για να διασφαλίσουν την ίση πρόσβαση των ατόμων με αναπηρίες στο φυσικό περιβάλλον , πληροφορίες, μεταφορές και άλλες εγκαταστάσεις και υπηρεσίες ανοικτές ή παρεχόμενες στο κοινό. Ζητεί, επίσης, την εξάλειψη των εμποδίων και των φραγμών στην προσβασιμότητα, συμπεριλαμβανομένων όλων των μεταφορών και των εγκαταστάσεων. 

Επιπλέον, το Άρθρο 30 σχετικά με τη συμμετοχή στην πολιτιστική ζωή, την αναψυχή, τον ελεύθερο χρόνο και τον αθλητισμό απαιτεί, επίσης, από τα συμβαλλόμενα κράτη να εξασφαλίσουν ότι τα άτομα με αναπηρία απολαμβάνουν τα οφέλη του τουρισμού.

   Η Σύμβαση παρουσιάζει ένα περιεκτικό και ρεαλιστικό πλαίσιο για την επίτευξη της ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς. Με την αναπτυξιακή εντολή της, η πρωτοβουλία αυτή προωθεί τη συμπερίληψη των ατόμων με αναπηρίες στην κοινωνία της επικρατούσας κοινωνίας. Σήμερα οι αναπτυξιακές πρακτικές εξαιρούν σε μεγάλο βαθμό τα άτομα με αναπηρίες.

   Το 2013, στην ιστορική συνάντηση υψηλού επιπέδου των Ηνωμένων Εθνών για την αναπηρία και την ανάπτυξη, στην οποία συμμετείχαν διάφοροι αρχηγοί κρατών, συζητήθηκε η σχέση αναπηρίας και ανάπτυξης και η σύνοδος ζήτησε ενισχυμένη δράση για την ενσωμάτωση της αναπηρίας στο παγκόσμιο αναπτυξιακό πρόγραμμα. Στο τελικό έγγραφο της συνεδρίασης, η προσβασιμότητα προσδιορίστηκε ως βασικός τομέας δράσης.

   Στην πρόσφατη Ατζέντα Παγκόσμιας Δράσης του 2030 που περιλαμβάνει τους Στόχους για την Αειφόρο Ανάπτυξη, ο Στόχος 11 επικεντρώνεται στις αρχές για την "Ενσωμάτωση πόλεων και ανθρώπινων οικισμών, ασφαλών, ανθεκτικών και βιώσιμων". Ο στόχος αυτός αποτυπώνει τον τουρισμό και την αναψυχή μέσω της έκκλησής του για τις διατάξεις του καθολικού σχεδιασμού για προσβάσιμα και βιώσιμα συστήματα μεταφορών, συμπεριλαμβανομένης της αστικοποίησης και της πρόσβασης σε πράσινους και δημόσιους χώρους. 

Στη δήλωση του 2011, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού των Ηνωμένων Εθνών (UNWTO) προέβλεψε ότι ο τουρισμός θα αυξήσει και θα βιώσει βιώσιμη ανάπτυξη, φτάνοντας τα 1,8 δισεκατομμύρια διεθνείς τουρίστες μέχρι το 2030. Οι πόλεις που είναι προσβάσιμες και οι τουριστικές διατάξεις εξασφαλίζουν, επομένως,  την πλήρη κοινωνική και οικονομική ένταξη όλων των ατόμων με άμεσες παροχές την προώθηση πιο βιώσιμων ταξιδιωτικών συνηθειών μεταξύ των χρηστών.

   Υπάρχει ένας αυξανόμενος αριθμός κρατών μελών του ΟΗΕ που έχουν θεσπίσει νομοθεσία για τη μη διάκριση ή την ισότητα των ευκαιριών.Και ακόμη λιγότερες έχουν θεσπίσει κατευθυντήριες γραμμές ή κανονιστικά πλαίσια για την προώθηση της προσβασιμότητας. Συχνά η υλοποίηση είναι αποσπασματική.

                                     Ταξίδια και Τουρισμός ≠Προσβασιμότητα

   Για τα άτομα, το ταξίδι μπορεί να είναι μια πρόκληση, καθώς η εύρεση πληροφοριών σχετικά με προσβάσιμες υπηρεσίες, ο έλεγχος αποσκευών σε αεροπλάνο, η κράτηση δωματίου για την κάλυψη των αναγκών πρόσβασης συχνά αποδειχθεί δύσκολη, δαπανηρή και χρονοβόρα.

Οι προκλήσεις περιλαμβάνουν:

• Μη εκπαιδευμένο επαγγελματικό προσωπικό ικανό να ενημερώνει και να συμβουλεύει σχετικά με θέματα προσβασιμότητας

• Απρόσιτες υπηρεσίες κρατήσεων και σχετικές ιστοσελίδες

• Έλλειψη προσβάσιμων αεροδρομίων και μεταφορικών μέσων και υπηρεσιών

• Μη διαθεσιμότητα προσαρμοσμένων και προσβάσιμων δωματίων, εστιατορίων, καταστημάτων, τουαλετών και δημόσιων χώρων

• Μη προσβάσιμους δρόμους και υπηρεσίες μεταφορών

• Μη διαθέσιμες πληροφορίες σχετικά με προσβάσιμες εγκαταστάσεις, υπηρεσίες, ενοικιάσεις εξοπλισμού και τουριστικά αξιοθέατα

7                                                                                             Καίρια Σημεία

Ø Πρόσβαση σε όλες τις πτυχές του περιβάλλοντος σε ισότιμη βάση με άλλους, μεταξύ των οποίων: Δημόσια και ιδιωτικά κτίρια και εγκαταστάσεις, συμπεριλαμβανομένων των σχολείων, των κατοικιών, των ιατρικών εγκαταστάσεων και των χώρων εργασίας.

Ø Πρόσβαση στις  πληροφορίες και επικοινωνίες, συμπεριλαμβανομένων των τεχνολογιών και των συστημάτων πληροφόρησης και επικοινωνίας

Ø Προσβάσιμες μεταφορές και υποδομές μεταφορών.

Ø Έρευνα για τα εμπόδια στην προσβασιμότητα των δημόσιων εγκαταστάσεων και υπηρεσιών με σκοπό την εξάλειψή τους.

Ø Θέσπιση προτύπων και κατευθυντήριων γραμμών για την εξασφάλιση της προσβασιμότητας των δημόσιων υπηρεσιών και των εγκαταστάσεων.

Ø Τα πρότυπα και οι κατευθυντήριες γραμμές για την προσβασιμότητα ισχύουν τόσο για κυβερνητικούς όσο και για ιδιωτικούς φορείς που παρέχουν δημόσιες υπηρεσίες και εγκαταστάσεις.

Ø Κατάρτιση σε θέματα προσβασιμότητας σε όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς (για παράδειγμα, αρχιτέκτονες, προγραμματιστές, ταξιδιωτικοί πράκτορες και μηχανικοί).

   Η προσβασιμότητα είναι επίσης μια σημαντική πτυχή της υλοποίησης των δικαιωμάτων του γηράσκοντος πληθυσμού στον κόσμο. Καθώς μεγαλώνουμε, αυξάνεται η πιθανότητά μας να βιώσουμε μία μόνιμη ή προσωρινή αναπηρία. Επομένως, η εστίαση στην προσβασιμότητα μπορεί να διασφαλίσει ότι είμαστε σε θέση να συμμετάσχουμε πλήρως στις κοινωνίες μας και στα μεγαλύτερά μας χρόνια. Η προσβασιμότητα ωφελεί, επίσης,  τις έγκυες γυναίκες και τα άτομα που προσωρινά παραμένουν ακίνητα.

   Οι βελτιώσεις στη φυσική υποδομή και στην υποδομή υπηρεσιών που επικεντρώνονται στην προσβασιμότητα ενθαρρύνουν επίσης την εστίαση σε πολυκεντρικό χαρακτήρα στον αναπτυξιακό σχεδιασμό. Για τις οικογένειες με μικρά παιδιά, η προσβάσιμη υποδομή - ειδικά στις μεταφορές, στον πολεοδομικό σχεδιασμό και στον σχεδιασμό των κτιρίων - βελτιώνει την ικανότητα αυτών των οικογενειών να συμμετέχουν σε κοινωνικές και πολιτιστικές δραστηριότητες.

  Βεβαίως, η πραγματοποίηση βασικών προσαρμογών μιας εγκατάστασης, η παροχή ακριβών πληροφοριών και η κατανόηση των αναγκών των ατόμων με ειδικές ανάγκες μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένους αριθμούς επισκεπτών. Η βελτίωση της προσβασιμότητας των τουριστικών υπηρεσιών αυξάνει την ποιότητα και την απόλαυσή τους για όλους τους τουρίστες, καθώς και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής στις τοπικές κοινότητες.

Συμπεράσματα

Ο Συμπεριληπτικός Τουρισμός:

Ø Είναι μια πύλη για την ένταξη όλων των ατόμων.

Ø Μπορεί να αποτελέσει σημαντικό μοχλό για την οικονομική ανάπτυξη

Ø Είναι μια βασική πτυχή της οικοδόμησης κοινωνιών χωρίς αποκλεισμούς.

Ø Παράγει μεγαλύτερα οικονομικά οφέλη για τους ντόπιους και ενισχύει την ευημερία των κοινοτήτων υποδοχής.

Ø Βελτιώνει τις συνθήκες εργασίας και την πρόσβαση στη βιομηχανία

Ø Συμπεριλαμβάνει τους τοπικούς ανθρώπους σε αποφάσεις που επηρεάζουν τις ζωές και τις ευκαιρίες της ζωής τους.